Historyczne znaczenie Konstytucji 3 Maja dla Polski, Polaków i Europy.
Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie, zaraz po konstytucji amerykańskiej. Konstytucja z 3 maja 1791 roku zmieniła zasady ustrojowe panujące dotychczas w Polsce, co było ogromnym przełomem, jeśli chodzi o sposób rządzenia państwem. Była dowodem na to, że Polska weszła na drogę naprawy ustroju oraz wzmocnienia władzy państwowej.
Od początku 1791 r. wtajemniczeni w projekt konstytucji spotykali się wieczorami na Zamku Królewskim w Warszawie i dyskutowali o ustawie. Tekst konstytucji jest dziełem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Poza Ignacym Potockim i Hugonem Kołłątajem oraz wąskim gronem wtajemniczonych osób przy tworzeniu konstytucji miał również swój udział Włoch Scipione Piattoli.
Bardzo starannie przygotowano posiedzenie Sejmu w dniu 3 maja. Zwolennicy reform zadbali, aby na Rynek Starego Miasta w Warszawie masowo przybyli mieszczanie. Tego dnia zgromadziły się tam tłumy mieszkańców stolicy. Dla zniechęcenia przeciwników uchwalenia konstytucji zmobilizowano i wyprowadzono z koszar wojsko. Dowodził nim książę Józef Poniatowski.
Przede wszystkim zerwano z panującymi dotychczas zasadami liberum veto oraz wolnej elekcji. Wprowadzono ponownie monarchię dziedziczną. Nowością była dwuletnia kadencja sejmu. By wzmocnić kraj również pod względem militarnym przeprowadzono reformę skarbową i zwiększono liczebność armii do 100 tysięcy żołnierzy.
Kolejnym istotnym efektem uchwalenia Konstytucji było wzmocnienie władzy państwowej, którą sprawował król wraz z ministrami wchodzącymi w skład Straży Praw. Przywileje zyskało mieszczaństwo. Dla tej grupy istotna była uchwała o miastach i prawo do nabywania ziemi, wcześniej wyłącznie przywilej szlachty. Po raz pierwszy objęto pojęciem „naród” nie tylko szlachtę ale też i mieszczan oraz chłopów, których od tej pory miało chronić prawo i rząd.
Przez rok od jej wprowadzenia Rzeczpospolita Obojga Narodów działała sprawnie. Upadek nastąpił po zbrojnej interwencji Rosji, a nie przez słabość konstytucji. Jeśli Rosja zdecydowała się na wojnę, to oznacza, że obawiała się wzmocnienia Rzeczypospolitej, a tym samym jej władczyni caryca Katarzyna II wystawiła wysoką ocenę konstytucji i jej twórcom. Europa dostrzegła konstytucję i komentowała, raczej, pozytywnie.
Chwalono, że wprowadza zmiany w sposób bezkrwawy, inaczej niż we Francji. Przetłumaczono ją na wiele języków m.in. francuski, angielski, włoski i niemiecki. Stanisław August Poniatowski swoimi kanałami rozpowszechniał informacje o wydarzeniach z 3 maja.
Znaczenie Konstytucji 3 Maja było bardzo duże ale działanie niestety krótkie. Konstytucja była silnym impulsem, pobudzającym świadomość dużej części szlachty i mieszczan. Dzięki niej społeczeństwo zdecydowało się na reformy, na poprawę kondycji Rzeczypospolitej. Konstytucja 3 Maja nie kopiowała obcych wzorów, lecz była wzorem dla innych.
Opracowanie tekstu: mgr Krzysztof Fier.
Wykorzystano: obraz Jana Matejki Konstytucja 3 Maja 1791 roku ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie
